Xocalı soyqırımı Azərbaycan tarixinə ən dəhşətli
və faciəli hadisələrdən biri kimi daxil olmuşdur. Azərbaycan xalqı və onun dövləti
Xocalı soyqırımını heç vaxt unutmur və unutmayacaqdır. Erməni qəsbkarlarının
insanlığa sığmayan qətllərinin, əsir və girovlara verdikləri amansız və ağlasığmaz işgəncələrinin ifşa olunması, beynəlxalq aləmdə Xocalı soyqırımının düzgün
təbliğ edilməsi məqsədilə
mütəmadi
olaraq soyqırımı şahidlərindən, erməni girovluğunda olmuş həmvətənlərimizdən
müsahibələr alınmalı, düşmənin
xisləti, başımıza gətirilən müsibətlər gələcək nəsillərə
çatdırılmalıdır.
Müsahibim Xocalı soyqırımı şəhidi, “İgidliyə görə” medalı ilə təltif
edilmiş Allahverdiyev Ziyadxan Salah oğlunun həyat yoldaşı Aidə
Allahverdiyavadır. Allahverdiyeva Aidə Hilal qızı 1964-cü il iyulun 5-də Ağdam
rayonunun Qiyaslı kəndində anadan olub. 1987-ci ildə Xocalı rayon sakini
Ziyadxan Allahverdiyəvlə ailə həyatı qurub. Xocalıda xoşbəxt günlər yaşayan ailənin taleyi 1992-ci
il fevral ayının 25-dən 26-na keçən o müdhiş gecədə tar-mar olub. Xocalı
soyqırımı zamanı həyat yoldaşı şəhid olan, qayınatası, bir qaynı, qaynının oğlu
itkin düşən, iki qaynı, qayınanası erməni girovluğunda olan Aidə Allahverdiyeva
o müsibətli günləri belə xatırlayır:
- Həyat
yoldaşım Ziyadxan Xankəndində sürücü işləyirdi. Ermənilər dəfələrlə ona təzyiq
göstərərək Xankəndində işləməsinə maneə olurdular. Buna baxmayaraq, hadisələrin
ən qızğın vaxtlarınadək o, işini davam etdirdi. Bir dəfə erməni quldurları Ziyadxanın
və başqa üç nəfər azərbaycanlının qarşısını kəsərək, onların üzərlərinə benzin
tökərək yandırmaqları ilə hədələyiblər. Sonralar Xocalı Özünümüdafiə Taboruna
yazılaraq torpaqlarımızın müdafiəsində dayandı. O, Xocalı uğrunda son nəfəsinədək
canını sipər etdi və doğulduğu torpaqda şəhidlik məqamına ucaldı.
Qayınlarım da torpaqlarımızın keşiyində dayanıblar. Böyük qaynım Mirzə və
kiçik qaynım Elşən erməni silahlılarına əsir düşüblər. 18 gün erməni zindanında
işgəncələr görüblər. Mirzənin barmağını “sən bu barmaqlarla bizə güllə atmısan”
- deyərək, kəsmişdilər. Hər iki qayınımın dişlərini çəngəllə çəkib çıxartmışdılar.
Qayınanam Allahverdiyeva Məleykə Mövsüm qızı da 1 gün erməni girovluğunda olub.
Məleykə xala girov düşən vaxtı oğullarının da əsirlərin arasında olduğunu öyrənmişdir.
Onun gözlərinin qarşısında çoxlu əsir öldürdüklərinə görə övladlarının salamat
qalacaqlarına inamı qalmayıb. Girovluqda insanların başına gətirilən müsibətləri
görən ana şükür edib ki, yaxşı ki, mənim gəlinlərim erməni quldurlarına girov düşməyib. Qayınlarım elə bir vəziyyətdə gəlib çıxdılar ki, onları tanımaq
mümkün deyildi. Aldıqları işgəncələrin yeri, mənəvi zərbələri indi də qalmaqdadır.
Ziyadxanın şəhid olmasını qardaşları əsirlikdən azad olunduqdan sonra xəbər
aldılar. Bu xəbər onlar üçün çəkdikləri işgəncələrdən dəhşətli oldu.
- Erməni quldurları qayınananızı Xocalının hansı tərəfində
girov götürüblər?
- Qayınanam Məleykə xala, qayınatam Salah kişi, qaynım
Novruz, Novruzun 18 yaşına çatmamış oğlu Mahir camaatla birgə canlarını
qurtarmaq üçün Kətik meşəsinə tərəf üz tutublar. Qayınatam Salah kişi İkinci
Dünya Müharibəsində gözündən əlil olmuşdu. O, camaatdan xeyli arxada qaldığı
üçün Mahir nənəsinə deyib ki, mən babamı qoyub gedə bilmərəm. Bir qədər sonra
ermənilər dinc sakinləri gülləbaran ediblər. Camaat pərən-pərən olub. Məlekyə
xala o güllə yağışından salamat çıxdığına inana bilməyib. Girov götürülən Məleykə
ana, həyat yoldaşından, oğlundan və nəvəsindən ayrı düşüb. İtkin düşən əzizlərindən
bir daha xəbər ala bilməyən qayınanamın gözləri ömrünün sonunadək intizar çəkdi.
- Qeyd etdiniz ki, həyat yoldaşınız Xocalı Özünümüdafiə
Taborunun üzvü olub...
- Bəli, Ziyadxan Allahverdiyev Xocalı Özünümüdafiə
Taboruna yazılmışdı. O, vətənpəvər, torpağına bağlı, qorxmaz insan idi.
Soyqırımı axşamı soyuqdan-şaxtadan yeriyə bilməyən, yorulub taqətdən düşən
qocalara, uşaqlara kömək edib. Düşmənə qarşı layiqincə mübarizə aparıb.
.jpg)
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1997-ci il 25
fevral tarixli fərmanı ilə Allahverdiyev Ziyadxan Salah oğlu “İgidliyə görə”
medalı ilə təltif edilmişdir.
Qalib BƏYMƏMMƏDOĞLU