Azərbaycan enerji təhlükəsizliyi sahəsində Avropa İttifaqı ilə strateji xarakter alan münasibətlər hazırda keyfiyyətcə yeni müstəviyə yüksəlib. Yanvarın 16-da Prezident İlham Əliyevin Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə işgüzar səfəri ölkələr arasındakı münasibətlərdə yeni səhifənin açılması baxımından əhəmiyyətlidir. Eyni zamanda bu iki ölkə arasında alternativ enerji sferası həmçinin əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi yolunda növbəti çox vacib addımın göstəricisidir.
Bərpa olunan enerjilərə nisbətən bərpa olunmayan
mənbələr qazıntı-yanacaq növləri, nüvə və nüvə-istilik enerjisi ətraf mühitin əlavə
olaraq istiləşməsinə, çirklənməsinə, atmosferdə oksigenin intensiv sərf
olunmasına, zərərli tullantıların artmasına, texnogen fəlakətin baş verməsinə gətirib
çıxarır. Bu səbəbdən də son dövrlərdə dünya ölkələri bərpaolunan alternativ
enerji mənbələrinə sürətli keçidi prioritet məsələ hesab edirlər. Ənənəvi
enerji mənbələrinin tədricən tükənməsini və onlardan istifadə zamanı ətraf
mühitə vurulan külli miqdarda ziyanı nəzərə alaraq, dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində
ekoloji cəhətdən təmiz alternativ (bərpaolunan) enerji mənbələrindən geniş
istifadə olunur.
Enerji mənbələri arasında 2020-ci ildə yeganə
artım bərpaolunan enerji növləri üzrə qeydə alınıb. Pandemiya səbəbindən
dünyada enerji tələbatının ötən il 5 faiz azalmasına baxmayaraq, bərpaolunan
enerji mənbələrinin istehsalı 7 faiz yüksəlib. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin
(BEA) proqnozuna görə, növbəti 10 ildə bərpaolunan enerji sektoruna hər il orta
hesabla 440 milyard dollar investisiya qoyuluşu nəzərdə tutulur. Alternativ
enerji mənbələrinin istehsalı 2021-ci ildə 10 faiz, növbəti beş ildə isə 50
faiz artaraq 2025-ci ildə qlobal elektrik istehsalının 33 faizini təşkil edəcək.
Ümumilikdə, 2025-ci ildə elektrik enerjisi istehsalının artım gücünün 95 faizi
bərpaolunan enerji mənbələrinin payına düşəcək.
Azərbaycan enerji sahəsində nəhəng potensilala malikdir. Ölkəmizin bərpaolunan enerji ilə bağlı proqramı enerji ixracının daha da şaxələnməsinə xidmət edəcək. Nəticə etibarı ilə ölkə iqtisadiyyatının yeni ekoloji təmiz sektorunun yaranması da böyük əhəmiyyət kəsb etmiş olacaq. Dövlətimizin başçısı qeyd edib ki, Azərbaycan cəmi iki il əvvəl Cənubi Avropaya inteqrasiya edilmiş boru kəmərləri sistemini qurmaqla Cənub Qaz Dəhlizi meqa enerji layihəsini öz tərəfdaşları ilə başa çatdırıb. Bu nəhəng layihə cari ildə təbii qaz ixracını 24 milyard kubmetrə çatdırmağa imkan yaradacaq. Lakin Azərbaycanın mövcud enerji potensialı bundan qat-qat böyükdür. Prezident İlham Əliyevin dediyi kimi, ölkəmizin bu günə olan bərpaolunan enerji imkanları quruda 27 qiqavatlıq külək və günəş enerjisi, azad edilmiş ərazilərdə 10 qiqavatlıq külək və günəş enerjisi, həmçinin Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda 157 qiqavatlıq külək enerjisi kimi qiymətləndirilir. Bu potensilaın reallaşdırılması üçün kifayət qədər ixrac marşrutları lazımdır və Azərbaycan bu layihələri mərhələli şəkildə icra edir.
“Cənub Qaz Dəhlizi” beynəlxalq əhəmiyyətli vahid qaz magistralını
yaradacaq, bütün tərəfdaş ölkələrin enerji təhlükəsizliyinə mühüm töhfələr verəcək"
bu layihə Azərbaycanın ixrac kəmərlərini şaxələndirərək, ölkəmizin ixrac
marşrutlarının seçimi baxımından daha da müstəqilləşməsinə şərait yaradacaq və
bunun nəticəsində tərəfdaşlarla aparılan bütün kommersiya danışıqlarında Azərbaycana
əlavə üstünlük yaradacaq. Bu lahiyyələr gələcəkdə də öz töhvəsini verəcəkdir.
Vahid Əliyev,
YAP Xocalı rayon təşkilatının sədri